Park w Wojanowie - Topola osika (Populus tremula L.), topola drżąca, osika, osa, osica, osiczyna, trzepiecina

Rodzina: wierzbowate (Salicaceae Mirb.)

Opis ogólny

Topola osika jest drzewem średniej wielkości. Dorasta do około 30-35 m wysokości. W pierśnicy osiąga około 1 m. Charakteryzuje się luźną, niewielką koroną oraz bardzo długim, mocno zaznaczonym pniem. Kora młodych drzew jest jasnokremowa i gładka, z czasem zmienia kolor na zielonoszary i staje się spękana, zwłaszcza w dolnej części. Osika jest uważana za drzewo krótkowieczne – żyje około 100 lat.

Zasięg naturalny

Pochodzi z Europy i Azji, obecnie zasięg jej występowania jest bardzo duży – obejmuje niemal całą Europę od Półwyspu Pirenejskiego, z wyjątkiem południowej Hiszpanii, aż po Ural, dużą część Azji i Afrykę Północną. W Polsce jest drzewem pospolitym na terenie całego kraju. Jest gatunkiem typowo leśnym, występuje przeważnie w borach mieszanych. Najmniej wymagająca spośród wszystkich gatunków topól.

Liście

Liście topoli osiki są bardzo charakterystyczne: są okrągłe, długości 3-8 cm, cienkie, z lekko pofalowanym brzegiem, ciemnozielone. Mają długie ogonki, dłuższe od blaszki liściowej, dzięki czemu poruszają się i szeleszczą, nawet przy słabym podmuchu wiatru. Jesienią zmieniają barwę na żółtą.

Kwiaty

Osika jest rośliną dwupienną – na jednym drzewie występują tylko kwiaty żeńskie lub męskie. Jedne i drugie mają formę zwisających kotków. Kwiatostany męskie mają długość 5-8 cm, ich kwiaty posiadają 8-15 pręcików. Pylniki mają purpurowy kolor. Kotki żeńskie mają długość 4-6 cm, po przekwitnięciu  zwiększają swoją długość do nawet 12 cm. Słupki mają kolor czerwony lub różowy. Osika kwitnie przed rozwojem liści, w końcu marca i w kwietniu (najwcześniej ze wszystkich gatunków topól).

Zapylanie

Topola osika jest rośliną wiatropylną.

Owoce

Owocami osiki są niewielkie torebki z 2-4 klapami. Nasiona zaopatrzone są w długi, biały puch przypominający watę, ułatwiający rozsiewanie przez wiatr. Dojrzewają w maju.

Cechy użytkowe/zastosowanie

Stosuje się je często do rekultywacji terenów zdegradowanych, np. hałd i wyrobisk. Jest bardzo odporna na zanieczyszczenia powietrza, dlatego sadzi się ją przy drogach.

Drewno osiki (osina) jest bardzo lekkie, miękkie oraz nietrwałe. Stosowane jest w przemyśle celulozowo-papierniczym i zapałczanym, do produkcji sklejki, wełny drzewnej, skrzynek opakowaniowych itp.

We współczesnym ziołolecznictwie napar z pączków osikowych stosowany jest w leczeniu zapalenia dróg moczowych oraz w przewlekłych chorobach reumatycznych.

Ciekawostka

Z osiką związane są liczne legendy. Według jednej z nich osika drży ze zgrozy od czasu, gdy Kain zabił Abla osikowym kołkiem. Z osiny miał być wykonany krzyż, na którym umarł Chrystus.

W dawnej południowo-wschodniej Polsce używano osikowych kołków do przybijana wieka trumny, co miało zapobiec wydostaniu się z niej duchów zmarłych.