Buk pospolity, buk zwyczajny (Fagus sylvatica L.)

Rodzina: Bukowate (Fagaceae Dumort.)

Opis ogólny

Buk należy do największych krajowych drzew liściastych. Dorasta do wysokości 35-40 m, z pierśnicą 1,5-2,0 m. Ma koronę gęstą, szeroką i kopulastą. Jest nisko osadzona na pniu u drzew rosnących swobodnie. Drzewa rosnące w zwarciu mają pień długi, a koronę krótką i wąską. Pień pokryty jest gładką, jasnoszarą korą.

Zasięg naturalny

Buk pospolity występuje w środkowej, południowej i zachodniej Europie, w Azji Mniejszej i na Kaukazie. Przez Polskę przebiega północno-wschodnia granica jego zasięgu. W zachodniej i południowej części kraju buk stanowi kluczowy gatunek lasotwórczy, natomiast na wschodzie, północy i w centrum posiada już tylko oderwane stanowiska naturalne.

Liście

Liście są eliptyczne lub jajowate, o długości od 5 do 10 cm, skórzaste, całobrzegie albo ząbkowane falisto, o krótkich ogonkach. Jesienią przebarwiają się na żółto lub żółtobrązowo i długo pozostają na drzewie.

Kwiaty

Buki są drzewami jednopiennymi, ich kwiaty są rozdzielnopłciowe, niepozorne, zebrane w kwiatostany osadzone w kątach liści na pędach jednorocznych. Kwiaty męskie złożone są z 10–15 pręcików i rurkowatego, czerwonawego okwiatu, zwisają na długich osadkach zebrane w pęczki. Kwiaty żeńskie wyrastają po dwa, otacza je czteroklapowa okrywa. Po zapyleniu okrywa drewnieje i przekształca się w tzw. miseczkę owocu. Buk kwitnie w okresie kwiecień-maj.

Zapylanie 

Buk jest rośliną wiatropylną.

Owoce

Owocami są trójgraniaste orzeszki zwane bukwią lub buczyną, zebrane po 2-3 w zdrewniałych kolczastych okrywach (miseczkach). Dojrzewają od września do października. Buk obficie owocuje co 5-8 lat.

Cechy użytkowe/zastosowanie

Drewno buka, twarde i ciężkie, jest używane w meblarstwie, tokarstwie oraz przy wyrobie parkietów. Drewno ma znakomite własności mechaniczne, ale wymaga starannej impregnacji, inaczej prędko gnije.

Popiół z bukowego drewna i liści stanowił w przeszłości surowiec do wyrobu szkła.

Owoce buka są chętnie zjadane przez dziki, myszy i wiewiórki oraz ptaki. Co więcej, dawniej buk był wykorzystywany przez rolników jako źródło paszy dla zwierząt hodowlanych.

Do góry