Jesion wyniosły (Fraxinus excelsior)

Rodzina: oliwkowate

Opis ogólny

Jesion wyniosły to drzewo liściaste pochodzenia europejskiego. Pojawiło się jako gatunek już 10 milionów lat temu. Przydomek „wyniosły” uzyskało ze względu na smukłą, strzelistą sylwetkę. Jesion osiąga zwykle 25-30 m wysokości i 1 m pierśnicy. Kora u młodych okazów jest gładka i popielata, na starszych ciemna, płytko podłużnie spękana. Jesion wyniosły żyje nawet 200-300 lat.

Zasięg naturalny

Jesion wyniosły występuje naturalnie w prawie całej Europie. W Polsce jest pospolity na całym obszarze. Najliczniej występuje w wilgotnych lasach łęgowych oraz w górach, gdzie rośnie do 1 000 m. Lubi podłoże wilgotne, o obojętnym odczynie. Jest gatunkiem światłolubnym.

Liście

Liście są duże (40 cm), nieparzystopierzaste, z wierzchu są zielone, a od spodu nieco jaśniejsze z wypukłymi nerwami. Rozwijają się późno – w drugim tygodniu maja. Jesienią jesion gubi liście jako jedno z ostatnich drzew. Liście do opadnięcia pozostają zielone.

Kwiaty

Jesiony zakwitają w końcu kwietnia i na początku maja, przed rozwojem liści. Występują osobniki męskie, żeńskie oraz obupłciowe. Osobniki rosnące pojedynczo rozpoczynają kwitnienie w wieku 15-20 lat, a w drzewostanach – w wieku 30 lat.

Owoce

Owocami jesionu są skrzydlaki, zawierające spłaszczone orzeszki z długimi skrzydełkami. Jesion owocuje we wrześniu i październiku.

Cechy użytkowe/zastosowanie

Drewno jesionu wyniosłego jest twarde, elastczne i wytrzymałe na obciążenia. Stosowane jest głównie do produkcji mebli, nart, wioseł, kijów hokejowych i bilardowych.

Jesion wyniosły jest rośliną leczniczą. Kora oraz liście zawierają związki kumarynowe, kwasy organiczne i garbniki, a liście zawierają ponadto flawonoidy i fenolokwasy. Roślinę tę wykorzystuje się do mieszanek ziołowych żółciopędnych, w leczeniu chorób reumatycznych i zaburzeń wątrobowych.

Ciekawostka

Od lat 90. XX w. obserwuje się drastyczne zamieranie jesionu w całej Europie. W niektórych krajach obumarło już kilkadziesiąt procent jesionów. Patogenem stanowiącym główną przyczynę zamierania drzewostanów jesionowych jest grzyb Hymenoscyphus fraxineus.

Do góry