Olsza czarna (Alnus glutinosa Gaertn.), olcha czarna, olszak

Rodzina: brzozowate

Opis ogólny

Olsza czarna jest drzewem dorastającym do 30 m wysokości o pierśnicy 80 cm, ze strzelistym pniem, widocznym do szczytu korony (rzadkość u drzew liściastych!).  Kora prawie czarna (stąd nazwa gatunku), drobno się łuszczy. Żyje 100-120 lat. Gatunek szybko rosnący.

Zasięg naturalny

Olsza czarna zasięgiem swym obejmuje Europę do Kaukazu, zachodniej Syberii, sięga na północ do 63° szer. geogr., występuje również w północno-zachodniej Afryce. W Polsce jest typowym gatunkiem nizinnym. W górach rośnie rzadko.

Liście

Liście olszy są pojedyncze, długoogonkowe, zaokrąglone, u nasady klinowate, dł. 4-10 cm z 5-7 par nerwów. Górna strona błyszcząca. Brzeg liścia ząbkowany.

Kwiaty

Olsza jest rośliną jednopienną z oddzielnymi kwiatostanami męskimi i żeńskimi, rozwijającymi się przed liśćmi, bardzo wczesną wiosną. Kwiatostany męskie mają postać dość długich, zwisających kotków, a kwiaty żeńskie zebrane są po 3-5 w kwiatostany o kształcie szyszeczek, osadzonych na długich szypułkach.

Zapylanie: 

Olsza jest rośliną wiatropylną.

Owoce

Owocami olszy są płaskie, brązowe orzeszki z wąskimi listewkami na brzegach, dojrzewające we wrześniu i październiku.

Cechy użytkowe/zastosowanie

Białe drewno olszy na powietrzu szybko zmienia kolor na pomarańczowo-czerwony. Ze względu na trwałość w obecności wody drewno olszy jest stosowane w budownictwie wodnym. To na palach olchowych stanęła Wenecja. Olsza ceniona była także przez kowali, ponieważ dawała wysokiej jakości węgiel drzewny.

Ciekawostka

Surowcem zielarskim są młode liście olszy pozyskiwane na wiosnę oraz kora i szyszki – zbierane latem i jesienią. Wszystkie części rośliny działają dezynfekcyjnie, ściągająco, przeciwzapalnie, przeciwobrzękowo i przeciwbólowo. Wyciąg z kory i liści stosowany jest do płukania jamy ustnej przy krwawieniach z dziąseł oraz gardła przy anginie. Napar z liści stosowany jest w schorzeniach przewodu pokarmowego. Zewnętrznie okłady ze świeżych liści leczą owrzodzenia skóry, łagodzą dolegliwości wywołane żylakami, rany, pęknięcia skóry, likwidują obrzęki pourazowe.

Do góry